حجامت و اثرات درمانی آن از منظر معصومین (ع) و طب جاری

" حجامت و اثرات درمانی آن از منظر معصومین (ع) و طب جاری "

حجامت (Cupping)

        حجامت اصطلاحا" به روشی ازخونگیری اطلاق می شود که جهت درمان بعضی ازبیماریها بکار می رود و دارای سابقه تاریخی هفت هزارساله می باشد و به عنوان یک سنت الهی درروایات وسیره پیامبران وائمه اطهار(ع) مطرح گردیده وجزءاحکام امضائی اسلام است. درمنابع طب اسلام وطب سنتی حجامت به عنوان یکی ازارکان مهم درمان ذکرگردیده است وبیماری های گوناگون رادرمان می کند و به صورت اختصاصی درمنابع طب اسلامی به شکل پیشگیرانه درمان همه بیماریها شمرده شده است و درمورد بیماریهای خاص درمان تمامی بیماریهای ناشی ازغلبه خون گفته شده است . بوعلی سینا اعتقاد دارد صفرا و سودا نیز ازطریق حجامت قابل دفع است .

جایگاه حجامت در طبّ سنتی و اسلامی
          تمامی ‌بزرگان طبّ سنتی ایران از حجامت به عنوان یکی  از ارکان مهم  درمانی ذکــر کرده ‌اند . محــــمد زکریای رازی در کتاب "الحاوی" ، شیخ الرئیس ابوعلی سینا در کتاب " قانون در طب "، سید اسمـاعیل جرجانی در کتاب " ذخیره خوارزمشاهی" و عقیلی خراسانی در کتاب " خلاصه‌الحکمه فی مجـــمع الجوامع"  به شـیــــــوه گسترده ‌ای پیرامون حجامت و کاربرد آن در درمان صحبت کرده ‌اند و از حجامت برای درمان بیـــــــــماری‌های فراگیر و مهمی ‌مانند سکته قلبی ، مالیخولیا، سردرد های میگرنی و بخشی از بیماری‌های پوستی بهره می‌گرفته‌اند.

در طبّ اسلامی ‌و منابع مذهبی نیز توصیه‌های فراوانی به‌ انجام حجامت شده ‌است.

          رسول اکرم (صلی االله علیه و آله و سلم ) و ائمه‌اطهارعلیهم السلام خود حجامت می‌کرده ‌اند و روش انجام آن را بیان فرموده‌اند و ویژگی‌‌های درمانی آن را برشمرده ‌اند. در این زمینه بیش از پانصد روایت مطرح است که در کتاب «حجامت از دیدگاه ‌اسلام» جمع آوری شده‌ است.
        یکی از مهمترین روایاتی که در زمینه حجامت در منابع معتبر روایی ذکر شده و در ذیــــل آیه یک ســــوره‌ مبارکه اسری در تفسیر المیزان و برخی از تفاسیر دیگر آمده ‌است، حدیث زیر می‌باشد:
حضرت رسول اکرم(صلی االله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند:
"در شب معراج ، وقتی که به آسمان هفتم صعود کردم ، بر هیچ ملکی از ملائک گذر نکردم مگر اینکه گفتند یا محمد حجامت کن و امتت را به حجامت کردن امر بفرما." ( 11 )
          با یک چنین نگاه  وسیع و عمـــیق و روش درمانی همه سونگـر است که  " علــــم طـــب در کنــــــــار علم دیـــــن " قرار می گیرد که ( العلم علمان علم الابدان و علم الادیان) و می داند که خداوند اول طبیب است و آنگاه پیامبران و خاتم شان رسول گرامی اسلام (ص) منتظر نمی ماند که جامعه بیمار شود و دســت نیاز به ســـوی او دراز کنـــد ، قبل از بروز بیماری اقدام به پیشگیری دردهای جامعه می کند. با تعلیم خداوندی انسان را می شناسد و کلیه عوامل حاکـــم و مؤثـــر بر او را می دانــد. لذا برخی از دستــــوراتش از جمله توصیه های طبی برای همه انسانها و همه زمانهاست. بعضی از دستوراتــش برای سنی خاص یا جنس خاص یا فرد خاص یا فصــــل خاص صادر می شود.
           تمامی بزرگان طب سنتی ایران ازحجامت به عنوان یکی از ارکان مهم درمانی ذکر کرده اند . محمد زکریای رازی در کتاب الحاوی ، شیخ الرئیس ابوعلی سینا در کتاب  قانون در طب ، سید اسماعیل جرجانی درکتاب ذخیره خوارزمشاهی ، عقیلی خراسانی درکتاب خلاصه الحکمه فی مجمع الجوامع و بسیاری دیگر از مشاهیر پزشکی طب سنتی و اسلامی به شیوه گسترده ای پیرامون حجامت و کاربرد آن دردرمان امراض صحبت کرده اند و از حجامت برای درمان بیماریهای فراگیر و مهمی مانند " سکته قلبی ، مالیخولیا ، سردردهای میگرنی و بخشی از بیمایهای پوستی " بهره می گرفته اند . در طب اسلامی و منابع مذهبی نیز توصیه های فراوانی به انجام حجامت شده است. رسول اکرم (ص) و ائمه اطهار(ع) خود حجامت می کرده اند و روش انجام آن را بیان فرموده اند وویژگیهای درمانی آن را برشمرده اند.
پیامبرخدا (ص): اگر خون درونتان به جوش می آید ، حجامت کنید ، چرا که خون ، گاه ممکن است دردرون شخص ، طغیان کند و وی را بکشد .(1)  ادامه مطلب ...

انواع حجامت و فواید آن

انواع حجامت و فواید آن
متخصص طب سنتی گفت: حجامت یک روش دینی برای درمان و پیشگیری بیماری‌ها است و از سنت‌های پیامبران به شمار می‌آید. حجامت در طب اسلامی از ارکان درمان و در بهداشت پیشگیری ، عامل مداوای تمام بیماری ها شمرده شده است‎ .‎ به گزارش شبکه اطلاع رسانی دانا ،به نقل از بسیج جامعه پزشکی ،حجامت اصطلاحا به روشی از خونگیری اطلاق می شودکه جهت درمان بعضی از بیماریها بکار می رود ودارای سابقه تاریخی هفت ‏هزارساله می باشد. از آنجایی که امروزه این روش درمان توسط بسیاری از افراد استفاده می شود، خبرنگار سلامت بسیج جامعه ‏پزشکی با دکتر "سخاوت غفاری نوین متخصص طب سنتی" درخصوص "حجامت" وارد گفتگوی مفصلی شد که شرح آن را در ‏ادامه می خوانید‎:‎
س. جایگاه تاریخی حجامت را بیان کنید ؟
ج. حجامت یک روش دینی برای درمان و پیشگیری بیماری ها است و از سنتهای پیامبران به شمار می آید و از احکامی است که ‏دین اسلام آنرا امضاء و ترویج و تکمیل کرده است . حجامت در طب اسلامی از ارکان درمان به شمار می آید و در بهداشت ‏پیشگیری ، عامل مداوای تمام بیماری ها شمرده شده است‎ .‎در این موضع روایت مشهور شب معراج نشان دهنده اهمیت حجامت است که روایت شده رسول اکرم صلی الله علیه و اله ‏میفرمایند : « زمانیکه به آسمان هفتم صعود کردم هیچ ملکی از ملائک از من گذر نکرد مگر اینکه به من گفت یا محمد (ص) ‏حجامت کن و امتت را به حجامت کردن امر فرما‎ .‎
س. جایگاه حجامت در طب سنتی چیست ؟
ج. زمانیکه از طب سنتی صحبت می کنیم منظور مجموعه آموخته های ما از تجربیات تاریخی طب قبل از قرن هجدهم میلادی ‏است . این طب نیز بدون تردید از تراوشات تفکرات پیامبران سرچشمه گرفته است و تجربیات کاربردی انسانها به آن افزوده شده ‏و در طی قرون متمادی بصورت یک جریان فرهنگی سامان و کمال یافته است . ما مبنای طب سنتی ایران را کتاب هایی همچون ‏قانون و ذخیره خوارزمشاهی می دانیم . لذا در کتاب قانون در طب و در طب خوارزمشاهی کمتر نسخه پزشکی مشاهده می شود ‏که در کنار آن حجامت یا فصد رگ تجویز نشده باشد . بنابراین تکیه اساسی درمان در طب سنتی در زدایش اخلاط چهارگانه ‏است، بر این اساس باور دارد اخلاط خون ، صفراء و سودا و در برخی موارد بلغم نیز از طریق حجامت دفع می گردند‎ .‎ طب جرجانی ، حجامت را استفراغ کلی می نامد. این اصطلاح در کتاب مجمع الجوامع فی الحکمه نیز آمده است، منظور از این ‏تغییر آن است که با حجامت اخلاط اربعه از بدن خارج می گردند و علاوه بر آن سمومی که از طریق گزش گزندگان وارد خون ‏شده است نیز از طریق حجامت دفع می گردد . این تعبیر در طب اسلامی نیز به چشم می خورد‎ .‎
س. تعریف حجامت چیست و روش انجام آن چگونه است ؟
ج. حجامت روشی است که مقداری خون از طریق لیوان از نواحی خاصی از بدن دریافت می گردد . روش انجام آن عبارت است از ‏ایجاد انباسط به وسیله یک دستگاه مکنده به قطر یک لیوان که مقدار انبساط عضلانی ناشی از مکش آن حداقل به 14 میلیمتر در ‏رأس گنبدی برسد . این عمل حجامت خشک یا بادکش نامیده می شود ، هرگاه بخواهیم حجامت تر انجام دهیم به محض ‏برداشتن ابزار مکننده که در این بحث شاخ حجام نامگذاری می کنیم چند خراش سطحی روی پوست ایجاد می کنیم ، میزان ‏عمق این خراش بر حسب اقتضاء متفاوت خواهد بود ، به هر حال در حجامت درمانی و پیشگیری بیشتر از پوست دوم نباید باز ‏شود ، طول خراشها حدود 14 میلیمتر و پراکندگی آن به نحوی که تمامی فضای دایره منبسط شده را دربرگیرد‎
.‎از هفت خراش طولی یا بیشتر را می توانیم با فاصله یک سانتیمتر این فضا را پرنماید . خون گیری از موضع به وسیله بادکش ‏مجدد و ایجاد انبساط عضلانی می شود . هر دوره مکش به وسیله شاخ حجامت نباید بیشتر از 5 دقیقه طول بکشد ، برداشتن ‏شاخ حجامت در زمان کمتر مفیدتر است . فلسفه این خون گیری ایجاد مکانیسمی (پدیده انتشار) است که به وسیله آن بتوان ‏خون کثیف تری از بدن خارج نمود ، نه خون بیشتر. تکرار شاخ حجامت تا سه مرحله صورت می گیرد و در این مرحله با وجود ‏مکش جریان خون به درون شاخ حجامت قطع می شود ، سپس موضع حجامت تمیز گردیده و پانسمان می گردد‎.‎ زخم ایجاد شده در اثر حجامت بدون نیاز به داروی ترمیم کننده است و پس از یک الی دو روز ترمیم می شود، هر فرد حجامت ‏کننده می تواند پس از چهار ساعت بعد از انجام حجامت حمام کند اگر این فاصله دوازده ساعت باشد بهتر است‎ .‎ 
ادامه مطلب ...

آشنایی با حجامت و فوائد و روشهای آن

آشنایی با حجامت و فوائد و روشهای آن
حجامت چیست؟ چه فوائدی دارد؟ از لحاظ علمی چه جایگاهی دارد؟ روش انجام حجامت چگونه است؟ و برخی سوالات دیگر، مطالبی است که شاید برای شما هم جالب باشد.
حجامت یعنی چه؟

حجامت اصطلاحا به روشی از خونگیری اطلاق می‌‌شود که جهت درمان بعضی از بیماریها بکار می‌‌رود و دارای سابقه تاریخی هفت هزار ساله می‌‌باشد و به عنوان یک سنت الهی در روایات و سیره پیامبران و ائمه اطهار(ع) مطرح گردیده و جزء احکام امضائی اسلام است و در طب سنتی به عنوان رکن درمان به حساب می‌‌آید.
به زبان علمی ازحجامت به (scarification؛wetcuppinq؛bloodiettinq؛drycuppinq) تعبیر می‌‌شود که البته با توجه به مفاهیمی که ازدیدگاه اسلام به دست می‌‌آید واژه های نامبرده کامل نیستند.
 روش انجام حجامت چگونه است؟
پس ازمعاینه و اخذ شرح حال از بیمار، موضعی که برای حجامت تعیین شده است ضدعفونی  گشته، سپس با لیوان حجامت که بصورت یکبارمصرف ساخته شده، به مدت چند دقیقه بادکش می‌‌شود. بعد از ایجاد انبساط، چند خراش سطحی ایجاد می‌‌گردد. آنگاه به تناسب وضعیت جسمی؛ بالینی وعروقی بیمار، در سه الی پنج مرحله از وی خون گرفته می‌‌شود. این عملیات مجموعا در مدت حدود20دقیقه انجام می‌‌شود که خون گرفته شده، حداکثر به 50تا70 سی سی بالغ می‌‌گردد. در حجامت خشک مرحله خونگیری انجام نمی‌‌شود.
حجامت تا چه حد جنبه علمی دارد؟
تلاش علمی برای توجیه حجامت در جهان شروع شده است وتالیفاتی نیز در این زمینه منتشر گردیده است.
«حجامت یک روش درمانی آزموده» حاصل پژوهشی است که آقای دکتر یوهان آبله درکشور آلمان انجام داده است. برخی از متخصصین آمریکایی نیز تحقیقاتی در این موضوع منتشر ساخته‌‌اند و یکی از کلینیک‌‌های مجهز پژوهشی پیرامون حجامت در آمریکا تاسیس گردیده و در حال بررسی علمی روی حجامت می‌‌باشد.
در برخی ازکشورهای آسیایی نیز اثر حجامت بر روی بیماریهای خاص مورد مطالعه قرارگرفته است وگزارش آن منتشر گردیده است.
در دانشگاه شهید بهشتی ایران هم در سالهای 71-72 چند طرح پژوهشی پیرامون حجامت اجرا گردیده است؛ از آن جمله «مقایسه خون ورید و خون حجامت از نظر فاکتورهای بیوشیمیایی»؛ «مقایسه مواضع حجامت با مسیرمریدیان‌‌های طب سوزنی»؛ «بررسی تاثیر حجامت بر بیماریهای عصبی سردردهای میگرنی»؛ به صورت پایان نامه دکتری می‌‌باشد.
«بررسی اثر حجامت بر سروتونین خون» نیزپژوهشی دیگراست که در دانشگاه تهران در شرف انجام است وگزارش اولیه آن در پنجمین کنفرانس بین المللی طب اسلامی در هندوستان در سال 1999ارائه گردیده است. دانشجویان سال آخر پزشکی ورشته‌‌های مرتبط؛ موضوعات متعددی را در این زمینه به صورت پایان نامه تدوین کرده‌‌اند. پزشکان ومحققان عضو شده ودرمان بیماری های گوناگون را با روش  حجامت مورد تحقیق قرار داده‌‌‌اند و در این زمینه اطلاعات ارزشمندی را به دست آورده‌‌اند.
 حجامت
حجامت تا چه حد ارزش درمانی دارد؟
در منابع طب اسلام و طب سنتی حجامت به عنوان یکی از ارکان مهم درمان ذکرگردیده است و بیماریهای گوناگون را درمان می‌‌کند و به صورت اختصاصی در منابع طب اسلامی به شکل پیشگیرانه درمان همه بیماریها شمرده شده است و در مورد بیماریهای خاص درمان تمامی بیماریهای ناشی ازغلبه خون گفته شده است. بوعلی سینا اعتقاد دارد صفرا و سودا نیز از طریق حجامت قابل دفع است.
   ادامه مطلب ...