انواع حجامت و فواید آن
انواع حجامت و فواید آن
متخصص طب سنتی گفت: حجامت یک روش دینی برای درمان و پیشگیری بیماریها است و از سنتهای پیامبران به شمار می‌آید. حجامت در طب اسلامی از ارکان درمان و در بهداشت پیشگیری ، عامل مداوای تمام بیماری ها شمرده شده است .
به
گزارش شبکه اطلاع رسانی دانا ،به نقل از بسیج جامعه پزشکی ،حجامت اصطلاحا
به روشی از خونگیری اطلاق می شودکه جهت درمان بعضی از بیماریها بکار می رود
ودارای سابقه تاریخی هفت هزارساله می باشد. از آنجایی که امروزه این روش
درمان توسط بسیاری از افراد استفاده می شود، خبرنگار سلامت بسیج جامعه
پزشکی با دکتر "سخاوت غفاری نوین متخصص طب سنتی" درخصوص "حجامت" وارد
گفتگوی مفصلی شد که شرح آن را در ادامه می خوانید:
س. جایگاه تاریخی حجامت را بیان کنید ؟
ج. حجامت یک روش دینی برای درمان و پیشگیری بیماری ها است و از سنتهای پیامبران به شمار می آید و از احکامی است که دین اسلام آنرا امضاء و ترویج و تکمیل کرده است . حجامت در طب اسلامی از ارکان درمان به شمار می آید و در بهداشت پیشگیری ، عامل مداوای تمام بیماری ها شمرده شده است .در این موضع روایت مشهور شب معراج نشان دهنده اهمیت حجامت است که روایت شده رسول اکرم صلی الله علیه و اله میفرمایند : « زمانیکه به آسمان هفتم صعود کردم هیچ ملکی از ملائک از من گذر نکرد مگر اینکه به من گفت یا محمد (ص) حجامت کن و امتت را به حجامت کردن امر فرما .
س. جایگاه حجامت در طب سنتی چیست ؟
ج. زمانیکه از طب سنتی صحبت می کنیم منظور مجموعه آموخته های ما از تجربیات تاریخی طب قبل از قرن هجدهم میلادی است . این طب نیز بدون تردید از تراوشات تفکرات پیامبران سرچشمه گرفته است و تجربیات کاربردی انسانها به آن افزوده شده و در طی قرون متمادی بصورت یک جریان فرهنگی سامان و کمال یافته است . ما مبنای طب سنتی ایران را کتاب هایی همچون قانون و ذخیره خوارزمشاهی می دانیم . لذا در کتاب قانون در طب و در طب خوارزمشاهی کمتر نسخه پزشکی مشاهده می شود که در کنار آن حجامت یا فصد رگ تجویز نشده باشد . بنابراین تکیه اساسی درمان در طب سنتی در زدایش اخلاط چهارگانه است، بر این اساس باور دارد اخلاط خون ، صفراء و سودا و در برخی موارد بلغم نیز از طریق حجامت دفع می گردند . طب جرجانی ، حجامت را استفراغ کلی می نامد. این اصطلاح در کتاب مجمع الجوامع فی الحکمه نیز آمده است، منظور از این تغییر آن است که با حجامت اخلاط اربعه از بدن خارج می گردند و علاوه بر آن سمومی که از طریق گزش گزندگان وارد خون شده است نیز از طریق حجامت دفع می گردد . این تعبیر در طب اسلامی نیز به چشم می خورد .
س. تعریف حجامت چیست و روش انجام آن چگونه است ؟
ج. حجامت روشی است که مقداری خون از طریق لیوان از نواحی خاصی از بدن دریافت می گردد . روش انجام آن عبارت است از ایجاد انباسط به وسیله یک دستگاه مکنده به قطر یک لیوان که مقدار انبساط عضلانی ناشی از مکش آن حداقل به 14 میلیمتر در رأس گنبدی برسد . این عمل حجامت خشک یا بادکش نامیده می شود ، هرگاه بخواهیم حجامت تر انجام دهیم به محض برداشتن ابزار مکننده که در این بحث شاخ حجام نامگذاری می کنیم چند خراش سطحی روی پوست ایجاد می کنیم ، میزان عمق این خراش بر حسب اقتضاء متفاوت خواهد بود ، به هر حال در حجامت درمانی و پیشگیری بیشتر از پوست دوم نباید باز شود ، طول خراشها حدود 14 میلیمتر و پراکندگی آن به نحوی که تمامی فضای دایره منبسط شده را دربرگیرد
.از هفت خراش طولی یا بیشتر را می توانیم با فاصله یک سانتیمتر این فضا را پرنماید . خون گیری از موضع به وسیله بادکش مجدد و ایجاد انبساط عضلانی می شود . هر دوره مکش به وسیله شاخ حجامت نباید بیشتر از 5 دقیقه طول بکشد ، برداشتن شاخ حجامت در زمان کمتر مفیدتر است . فلسفه این خون گیری ایجاد مکانیسمی (پدیده انتشار) است که به وسیله آن بتوان خون کثیف تری از بدن خارج نمود ، نه خون بیشتر. تکرار شاخ حجامت تا سه مرحله صورت می گیرد و در این مرحله با وجود مکش جریان خون به درون شاخ حجامت قطع می شود ، سپس موضع حجامت تمیز گردیده و پانسمان می گردد. زخم ایجاد شده در اثر حجامت بدون نیاز به داروی ترمیم کننده است و پس از یک الی دو روز ترمیم می شود، هر فرد حجامت کننده می تواند پس از چهار ساعت بعد از انجام حجامت حمام کند اگر این فاصله دوازده ساعت باشد بهتر است .
س. انواع حجامت و فواید آن را بیان کنید ؟
ج. حجامت انواع گوناگونی دارد و از نقاط مختلف بدن به منظور درمان بیماری خاصی حجامت گرفته می شود .در تقسیم بندی کلی می توان حجامت را به دو نوع حجامت خشک یا (بادکش) و حجامت تر و با خون گیری تقسیم بندی کرد . در طب اسلامی آثاری از حجامت خشک به چشم نمی خورد ، لکن در طب سنتی و غربی و آسیای شرقی از حجامت خشک استفاده های مختلفی شده است .
س. تعریف حجامت خشک چیست و موارد استفاده آن کدام است ؟
ج. تعریف حجامت خشک این است که لیوان حجامت روی موضع مورد نظر گذاشته می شود و پس از گذشت زمان کوتاهی که نباید کمتر از 5 دقیقه و بیشتر از 10 دقیقه باشد ، برداشته شود .حجام باید به تناسب ویژگی پوست و نرمی عضلات زمان مناسب را تعیین ماید . حجامت خشک برای رفع سردردهای عصبی و سردردهای میگرنی بصورت فوری و کوتاه مدت بر روی پیشانی مفید است نقاط وسط پیشانی ، قسمت چپ و راست نقطه مناسبی برای این بادکش است. برای تنظیم استخوان شکسته شده در قسمت جمجه از حجامت خشک می توان استفاده کرد ، علاوه بر آن شکستگی دنده هایی که در اثر ضربات شدید بیرونی استخوان بطرف داخل بدن فرورفته است می توان بوسیله حجامت خشک و بدون جراحی استخوان را تنظیم کرد . حجامت خشک کلیه جهت رفع انسداد نفرونها کمک می نماید و موجبات گذر و مواد انسدادی از نفرونها را به خارج فراهم می نماید .حجامت خشک بصورت ماساژ در درمان سکته های مغزی و قلبی و التهابات ستون فقرات و دردهای دیسکوپاتی و آرتروز مهره ها نیز می تواند مؤثر واقع شود .
کاربرد ویژه حجامت خشک بر روی جای نیش عقرب زدگی و یا مار زدگی است که در این صورت پس از بروز حادثه فوراً روی موضع حجامت گذاشته می شود و پس از تورم باید خراش ضربدری و حجامت مجدد سم موجود در بدن فراخوان می گردد .
س. حجامت تر چیست ؟
ج. حجامت تر یا حجامت با خون گیری بطور کلی به پنج نوع تقسیم می گردد که هر کدام دارای ویژگی های درمانی خاص بوده و به منظور درمان بیماری ویژه ای تجویز می گردد.
س. حجامت عام چیست و برای چه افرادی استفاده می گردد ؟
ج. در طب اسلامی به حجامت بین دو کتف توجه ویژه ای مبذول گردیده است این حجامت در جایی فریادرس و درجای دیگر حجامت نافع نام گذاری شده است. در روایتی است که رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله حجامت می فرمود ، حضرت جبرئیل علیه السلام نازل شد و جای حجامت را نشان داد و فرمود اینجا را حجامت کن و بالاتر را حجامت نکن که موجب فراموشی است ، بنابراین جای حجامت کتف با هدایت فرشته وحی نشان داده است و این امر ما را به ساختار ویژه فیزیولوژیک این ناحیه بدن معطوف می سازد . در فصل بهار و پائیز تأثیر بر همه مزاجها دارد و در فصول تابستان و زمستان باید طبق نیاز بعضی مزاجها در صورت نیاز انجام گردد خصوصاً در زمستان مزاجهای سرد نباید حجامت کنند و در بهار جهت افزایش ایمنی از بیماریهای سال می توان انجام داد .
س. حجامت سر را توضیح دهید ؟
ج. جای آن به یک وجب دست هرکس از سر بینی تا وسط سر خود اوست که همان ملاج می باشد . و برای بعضی سردردها و مشکلات مغز استفاده می شود خصوصاً جهت مزاج های دموی که طبق روایات حجامت سر درمان همه دردهاست جهت بیماران دموی مزاج .
س. حجامت چاربند چیست ؟
ج. حجامت چاربند از وسط گودی بالای باسن و روی موضع لومبار ( ) گرفته می شود و عمدتاً بیماری های قسمت میانی تن را درمان می نماید . یعنی دردهای کمری ، دردهای کلیوی ، دردهای مثانه و پروستات.
س. حجامت ساقین چیست ؟
ج. جای حجامت ساقین یک وجب هرکس برای ساق خودش از برآمدگی قوزک پا بسوی برجستگی عضلانی ساق پاست که باید در وسط عضله گرفته شود . این نوع حجامت برای بیماری های قسمت پائین تن پاها ، کبد و طحال تجویز می گردد .
س. حجامت نقره یا حجامت مغاک چیست ؟
ج. مغاک گودی وسط گردن را گویند ، حجامت در این نقطه موجب فراموشی می گردد ، فقط حجامت گودی گردن برای کودکان پس از چهارماهگی توصیه شده است . به منظور زدایش خیالات وحشت آمیز که در ذهن بیمار تداعی می کند و موجب وحشت و دلهره شدید بیمار می گردد می توان از وی حجامت نقره گرفت اما باید دانست که سایر اطلاعات بیمار نیز از این طریق خارج می گردد . بنابراین پزشک تجویز کننده باید به جمع بندی برسد که آیا حذف خاطر وحشت آمیز بیمار به قیمت حذف اطلاعات وی ارزش دارد یا خیر ؟. اما حجامت نقره در اطفال به نقل از روایات موجب اخذ لعاب و حرارتی می گردد که ما منظور آن را نمی فهمیم.
س. حجامت موضعی را توضیح دهید ؟
ج. حجامت از سایر نقاط بدن که قبلاً ذکر شد ، حجامت موضعی می باشد که البته منطق تجویز این نقاط جهت رفع انسداد عروقی و عفونت موضعی و اسپاسم و چسبندگی عضلانی ناشی از خون مردگی ، هماتوم و ضرب دیدگی شدید است .
س. عوارض حجامت را بیان نمایید ؟
ج. به طور کلی در صورت رعایت آداب و ضوابط و قانونمندیهای حجامت این مکتب کم عارضه ترین و یا حتی از بی عوارض ترین روش های درمانی موجود است . عوارضی که در حجامت ممکن است مشاهده شود بدین ترتیب است :
1- عوارض ناشی از زیاده روی حجامت : هرگاه افراد بدون رعایت فواصل زمانی مورد نیاز حجامت نمایند و بیش از حد لازم خون از بدن دفع نمایند دچار ضعف مقطعی می گردند که با غذاها و داروهای تقویت کننده گیاهی برطرف می شود .
2- عوارض ناشی از عدم رعایت ضوابط و آداب حجامت : حجامت برای افراد خاصی در حالات ویژهای نباید انجام گیرد ، مثلاً در حالت قاعده گی حجامت برای زنان زیان آور است ، حجامت در حالت تب برای برخی زیان آور است ، حجامت برای افراد دارای ضعف عمومی زیان آور است ، البته اگر ضعف ناشی از وجود ویروس یا سمّ در خون باشد باید حجامت گرفته و از سوی دیگر غذاهای مقوّی میل نماید. حجامت به همراه تخلیه جنسی و عصبانیت در طب اسلامی زیان آور و موجب ضعف توصیف شده است ، حجامت سالیانه در دیماه ضعف آور توصیف شده در این نظریه طب اسلامی و طب سنتی متّفق القولند ، حجامت موضعی برای افراد دارای ناراحتی خونی مانند بیماران هموفیلی زیان آور است ولی حجامت عام را می توانند بگیرند ، به همین ترتیب حجامت موضعی غیر از حجامت عام برای بیماران قندی نیز باید با احتیاط انجام گیرد .
حجامت عام برای بیماران قندی نقش درمانی دارد . حجامت در یک ساعت قبل از نماز ظهر در روز جمعه در طب اسلامی زیان بخش توصیف شده طب سنتی در این زمینه ساکت است ، حجامت در ایّام پرفشار برای افراد ضعیف البنیه ضعف آور است در صورت ضرورت باید خراش جلدی سطحی انجام گیرد و فقط پوست اول باز شود ، حجامت برای افرادی که دارای فشار خون پائین تر از حد متعارف هستند نمی توانند بدون نظارت انجام شود و چه بسا برای تعدادی زیادی از آنان نیز مفید باشد اما اگر بدون تمهیدات غذایی جانبی انجام گیرد ضعف آور است .
3 - عوارض ناشی از عدم رعایت بهداشت: درصورت صحیح انجام ندادن خراش های حجامت تنها ترمیم زخمها مقداری بطول خواهد انجامید ، ولی هیچگونه عفونت و مشکلات خاص زخمی دیگری متصور نمی توان شد .
متخصص طب سنتی گفت: حجامت یک روش دینی برای درمان و پیشگیری بیماریها است و از سنتهای پیامبران به شمار می‌آید. حجامت در طب اسلامی از ارکان درمان و در بهداشت پیشگیری ، عامل مداوای تمام بیماری ها شمرده شده است .
س. جایگاه تاریخی حجامت را بیان کنید ؟
ج. حجامت یک روش دینی برای درمان و پیشگیری بیماری ها است و از سنتهای پیامبران به شمار می آید و از احکامی است که دین اسلام آنرا امضاء و ترویج و تکمیل کرده است . حجامت در طب اسلامی از ارکان درمان به شمار می آید و در بهداشت پیشگیری ، عامل مداوای تمام بیماری ها شمرده شده است .در این موضع روایت مشهور شب معراج نشان دهنده اهمیت حجامت است که روایت شده رسول اکرم صلی الله علیه و اله میفرمایند : « زمانیکه به آسمان هفتم صعود کردم هیچ ملکی از ملائک از من گذر نکرد مگر اینکه به من گفت یا محمد (ص) حجامت کن و امتت را به حجامت کردن امر فرما .
س. جایگاه حجامت در طب سنتی چیست ؟
ج. زمانیکه از طب سنتی صحبت می کنیم منظور مجموعه آموخته های ما از تجربیات تاریخی طب قبل از قرن هجدهم میلادی است . این طب نیز بدون تردید از تراوشات تفکرات پیامبران سرچشمه گرفته است و تجربیات کاربردی انسانها به آن افزوده شده و در طی قرون متمادی بصورت یک جریان فرهنگی سامان و کمال یافته است . ما مبنای طب سنتی ایران را کتاب هایی همچون قانون و ذخیره خوارزمشاهی می دانیم . لذا در کتاب قانون در طب و در طب خوارزمشاهی کمتر نسخه پزشکی مشاهده می شود که در کنار آن حجامت یا فصد رگ تجویز نشده باشد . بنابراین تکیه اساسی درمان در طب سنتی در زدایش اخلاط چهارگانه است، بر این اساس باور دارد اخلاط خون ، صفراء و سودا و در برخی موارد بلغم نیز از طریق حجامت دفع می گردند . طب جرجانی ، حجامت را استفراغ کلی می نامد. این اصطلاح در کتاب مجمع الجوامع فی الحکمه نیز آمده است، منظور از این تغییر آن است که با حجامت اخلاط اربعه از بدن خارج می گردند و علاوه بر آن سمومی که از طریق گزش گزندگان وارد خون شده است نیز از طریق حجامت دفع می گردد . این تعبیر در طب اسلامی نیز به چشم می خورد .
س. تعریف حجامت چیست و روش انجام آن چگونه است ؟
ج. حجامت روشی است که مقداری خون از طریق لیوان از نواحی خاصی از بدن دریافت می گردد . روش انجام آن عبارت است از ایجاد انباسط به وسیله یک دستگاه مکنده به قطر یک لیوان که مقدار انبساط عضلانی ناشی از مکش آن حداقل به 14 میلیمتر در رأس گنبدی برسد . این عمل حجامت خشک یا بادکش نامیده می شود ، هرگاه بخواهیم حجامت تر انجام دهیم به محض برداشتن ابزار مکننده که در این بحث شاخ حجام نامگذاری می کنیم چند خراش سطحی روی پوست ایجاد می کنیم ، میزان عمق این خراش بر حسب اقتضاء متفاوت خواهد بود ، به هر حال در حجامت درمانی و پیشگیری بیشتر از پوست دوم نباید باز شود ، طول خراشها حدود 14 میلیمتر و پراکندگی آن به نحوی که تمامی فضای دایره منبسط شده را دربرگیرد
.از هفت خراش طولی یا بیشتر را می توانیم با فاصله یک سانتیمتر این فضا را پرنماید . خون گیری از موضع به وسیله بادکش مجدد و ایجاد انبساط عضلانی می شود . هر دوره مکش به وسیله شاخ حجامت نباید بیشتر از 5 دقیقه طول بکشد ، برداشتن شاخ حجامت در زمان کمتر مفیدتر است . فلسفه این خون گیری ایجاد مکانیسمی (پدیده انتشار) است که به وسیله آن بتوان خون کثیف تری از بدن خارج نمود ، نه خون بیشتر. تکرار شاخ حجامت تا سه مرحله صورت می گیرد و در این مرحله با وجود مکش جریان خون به درون شاخ حجامت قطع می شود ، سپس موضع حجامت تمیز گردیده و پانسمان می گردد. زخم ایجاد شده در اثر حجامت بدون نیاز به داروی ترمیم کننده است و پس از یک الی دو روز ترمیم می شود، هر فرد حجامت کننده می تواند پس از چهار ساعت بعد از انجام حجامت حمام کند اگر این فاصله دوازده ساعت باشد بهتر است .
س. انواع حجامت و فواید آن را بیان کنید ؟
ج. حجامت انواع گوناگونی دارد و از نقاط مختلف بدن به منظور درمان بیماری خاصی حجامت گرفته می شود .در تقسیم بندی کلی می توان حجامت را به دو نوع حجامت خشک یا (بادکش) و حجامت تر و با خون گیری تقسیم بندی کرد . در طب اسلامی آثاری از حجامت خشک به چشم نمی خورد ، لکن در طب سنتی و غربی و آسیای شرقی از حجامت خشک استفاده های مختلفی شده است .
س. تعریف حجامت خشک چیست و موارد استفاده آن کدام است ؟
ج. تعریف حجامت خشک این است که لیوان حجامت روی موضع مورد نظر گذاشته می شود و پس از گذشت زمان کوتاهی که نباید کمتر از 5 دقیقه و بیشتر از 10 دقیقه باشد ، برداشته شود .حجام باید به تناسب ویژگی پوست و نرمی عضلات زمان مناسب را تعیین ماید . حجامت خشک برای رفع سردردهای عصبی و سردردهای میگرنی بصورت فوری و کوتاه مدت بر روی پیشانی مفید است نقاط وسط پیشانی ، قسمت چپ و راست نقطه مناسبی برای این بادکش است. برای تنظیم استخوان شکسته شده در قسمت جمجه از حجامت خشک می توان استفاده کرد ، علاوه بر آن شکستگی دنده هایی که در اثر ضربات شدید بیرونی استخوان بطرف داخل بدن فرورفته است می توان بوسیله حجامت خشک و بدون جراحی استخوان را تنظیم کرد . حجامت خشک کلیه جهت رفع انسداد نفرونها کمک می نماید و موجبات گذر و مواد انسدادی از نفرونها را به خارج فراهم می نماید .حجامت خشک بصورت ماساژ در درمان سکته های مغزی و قلبی و التهابات ستون فقرات و دردهای دیسکوپاتی و آرتروز مهره ها نیز می تواند مؤثر واقع شود .
کاربرد ویژه حجامت خشک بر روی جای نیش عقرب زدگی و یا مار زدگی است که در این صورت پس از بروز حادثه فوراً روی موضع حجامت گذاشته می شود و پس از تورم باید خراش ضربدری و حجامت مجدد سم موجود در بدن فراخوان می گردد .
س. حجامت تر چیست ؟
ج. حجامت تر یا حجامت با خون گیری بطور کلی به پنج نوع تقسیم می گردد که هر کدام دارای ویژگی های درمانی خاص بوده و به منظور درمان بیماری ویژه ای تجویز می گردد.
س. حجامت عام چیست و برای چه افرادی استفاده می گردد ؟
ج. در طب اسلامی به حجامت بین دو کتف توجه ویژه ای مبذول گردیده است این حجامت در جایی فریادرس و درجای دیگر حجامت نافع نام گذاری شده است. در روایتی است که رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله حجامت می فرمود ، حضرت جبرئیل علیه السلام نازل شد و جای حجامت را نشان داد و فرمود اینجا را حجامت کن و بالاتر را حجامت نکن که موجب فراموشی است ، بنابراین جای حجامت کتف با هدایت فرشته وحی نشان داده است و این امر ما را به ساختار ویژه فیزیولوژیک این ناحیه بدن معطوف می سازد . در فصل بهار و پائیز تأثیر بر همه مزاجها دارد و در فصول تابستان و زمستان باید طبق نیاز بعضی مزاجها در صورت نیاز انجام گردد خصوصاً در زمستان مزاجهای سرد نباید حجامت کنند و در بهار جهت افزایش ایمنی از بیماریهای سال می توان انجام داد .
س. حجامت سر را توضیح دهید ؟
ج. جای آن به یک وجب دست هرکس از سر بینی تا وسط سر خود اوست که همان ملاج می باشد . و برای بعضی سردردها و مشکلات مغز استفاده می شود خصوصاً جهت مزاج های دموی که طبق روایات حجامت سر درمان همه دردهاست جهت بیماران دموی مزاج .
س. حجامت چاربند چیست ؟
ج. حجامت چاربند از وسط گودی بالای باسن و روی موضع لومبار ( ) گرفته می شود و عمدتاً بیماری های قسمت میانی تن را درمان می نماید . یعنی دردهای کمری ، دردهای کلیوی ، دردهای مثانه و پروستات.
س. حجامت ساقین چیست ؟
ج. جای حجامت ساقین یک وجب هرکس برای ساق خودش از برآمدگی قوزک پا بسوی برجستگی عضلانی ساق پاست که باید در وسط عضله گرفته شود . این نوع حجامت برای بیماری های قسمت پائین تن پاها ، کبد و طحال تجویز می گردد .
س. حجامت نقره یا حجامت مغاک چیست ؟
ج. مغاک گودی وسط گردن را گویند ، حجامت در این نقطه موجب فراموشی می گردد ، فقط حجامت گودی گردن برای کودکان پس از چهارماهگی توصیه شده است . به منظور زدایش خیالات وحشت آمیز که در ذهن بیمار تداعی می کند و موجب وحشت و دلهره شدید بیمار می گردد می توان از وی حجامت نقره گرفت اما باید دانست که سایر اطلاعات بیمار نیز از این طریق خارج می گردد . بنابراین پزشک تجویز کننده باید به جمع بندی برسد که آیا حذف خاطر وحشت آمیز بیمار به قیمت حذف اطلاعات وی ارزش دارد یا خیر ؟. اما حجامت نقره در اطفال به نقل از روایات موجب اخذ لعاب و حرارتی می گردد که ما منظور آن را نمی فهمیم.
س. حجامت موضعی را توضیح دهید ؟
ج. حجامت از سایر نقاط بدن که قبلاً ذکر شد ، حجامت موضعی می باشد که البته منطق تجویز این نقاط جهت رفع انسداد عروقی و عفونت موضعی و اسپاسم و چسبندگی عضلانی ناشی از خون مردگی ، هماتوم و ضرب دیدگی شدید است .
س. عوارض حجامت را بیان نمایید ؟
ج. به طور کلی در صورت رعایت آداب و ضوابط و قانونمندیهای حجامت این مکتب کم عارضه ترین و یا حتی از بی عوارض ترین روش های درمانی موجود است . عوارضی که در حجامت ممکن است مشاهده شود بدین ترتیب است :
1- عوارض ناشی از زیاده روی حجامت : هرگاه افراد بدون رعایت فواصل زمانی مورد نیاز حجامت نمایند و بیش از حد لازم خون از بدن دفع نمایند دچار ضعف مقطعی می گردند که با غذاها و داروهای تقویت کننده گیاهی برطرف می شود .
2- عوارض ناشی از عدم رعایت ضوابط و آداب حجامت : حجامت برای افراد خاصی در حالات ویژهای نباید انجام گیرد ، مثلاً در حالت قاعده گی حجامت برای زنان زیان آور است ، حجامت در حالت تب برای برخی زیان آور است ، حجامت برای افراد دارای ضعف عمومی زیان آور است ، البته اگر ضعف ناشی از وجود ویروس یا سمّ در خون باشد باید حجامت گرفته و از سوی دیگر غذاهای مقوّی میل نماید. حجامت به همراه تخلیه جنسی و عصبانیت در طب اسلامی زیان آور و موجب ضعف توصیف شده است ، حجامت سالیانه در دیماه ضعف آور توصیف شده در این نظریه طب اسلامی و طب سنتی متّفق القولند ، حجامت موضعی برای افراد دارای ناراحتی خونی مانند بیماران هموفیلی زیان آور است ولی حجامت عام را می توانند بگیرند ، به همین ترتیب حجامت موضعی غیر از حجامت عام برای بیماران قندی نیز باید با احتیاط انجام گیرد .
حجامت عام برای بیماران قندی نقش درمانی دارد . حجامت در یک ساعت قبل از نماز ظهر در روز جمعه در طب اسلامی زیان بخش توصیف شده طب سنتی در این زمینه ساکت است ، حجامت در ایّام پرفشار برای افراد ضعیف البنیه ضعف آور است در صورت ضرورت باید خراش جلدی سطحی انجام گیرد و فقط پوست اول باز شود ، حجامت برای افرادی که دارای فشار خون پائین تر از حد متعارف هستند نمی توانند بدون نظارت انجام شود و چه بسا برای تعدادی زیادی از آنان نیز مفید باشد اما اگر بدون تمهیدات غذایی جانبی انجام گیرد ضعف آور است .
3 - عوارض ناشی از عدم رعایت بهداشت: درصورت صحیح انجام ندادن خراش های حجامت تنها ترمیم زخمها مقداری بطول خواهد انجامید ، ولی هیچگونه عفونت و مشکلات خاص زخمی دیگری متصور نمی توان شد .